Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ
O καρκίνος μαστού αφορά όλες τις γυναίκες. Κάθε χρόνο στη χώρα μας εντοπίζονται περίπου 4.500 νέα περιστατικά, ενώ υπολογίζεται ότι 1 στις 8 γυναίκες παγκοσμίως θα παρουσιάσει καρκίνο μαστού σε κάποια φάση της ζωής της.Η ιατρική έχει σημειώσει μεγάλες προόδους στην αντιμετώπισή του, το κλειδί όμως βρίσκεται στην πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση.
Ο ΣΥΧΝΟΤΕΡΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος των γυναικών στον Δυτικό κόσμο.Συμβαίνει όταν κάποια κύτταρα του μαστού χάνουν τον έλεγχο του πολλαπλασιασμού και διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Τα κύτταρα αυτά έχουν την δυνατότητα να διασπάσουν - διηθήσουν κάποιους φυσιολογικούς ανατομικούς φραγμούς του μαστού και να διασπαρούν στο υπόλοιπο σώμα.
ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Κάθε γυναίκα, από την ηλικία των 20 ετών πρέπει να κάνει αυτοεξέταση των μαστών τουλάχιστον μία φορά το μήνα, ενώ θα πρέπει να επισκέπτεται τον ιατρό της για κλινική εξέταση των μαστών κάθε 3 χρόνια.Από την ηλικία των 40 και μετά, η κλινική εξέταση από ιατρό θα πρέπει να γίνεται κατ’ έτος, ενώ πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο και μία μαστογραφία. Ο ετήσιος μαστογραφικός έλεγχος θα πρέπει να αρχίζει ακόμη νωρίτερα, μετά από εντολή του ειδικού ιατρού, σε γυναίκες με κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού.
ΑΥΤΟΕΞΕΤΑΣΗ
Η αυτοεξέταση των μαστών αποτελεί την πρώτη και βασική μέθοδο προληπτικής εξέτασης των μαστών και μπορεί να γίνει πολύ απλά στο σπίτι από την ίδια την γυναίκα.Όλες οι γυναίκες από την ηλικία των 20 ετών πρέπει να μάθουν να κάνουν σωστά αυτοεξέταση στους μαστούς τους.
Το μυστικό για κάθε σύγχρονη γυναίκα είναι η ανεύρεση της νόσου σε πρώιμα στάδια. Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού αποτελεί τον χρυσό κανόνα. Όσο νωρίτερα τον ανακαλύψουμε, τόσο καλύτερη η μετέπειτα πορεία.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Πολλοί όγκοι του μαστού δεν προκαλούν κανένα απολύτως σύμπτωμα. Μπορεί δηλαδή να ανακαλυφθούν π.χ. με μια μαστογραφία σε μια γυναίκα χωρίς συμπτώματα.Είναι πολύ σημαντικό κάθε γυναίκα να είναι εξοικειωμένη με τους μαστούς της, ώστε να είναι σε θέση να ανιχνεύσει οποιαδήποτε αλλαγή.
Οι σύγχρονες εργαστηριακές και παρακλινικές εξετάσεις βοηθούν στο να ανακαλύψουμε όγκους πολύ μικρών διαστάσεων, οι οποίοι αντιμετωπίζονται εξαιρετικά.
ΜΑΣΤΟΣ & ΠΑΘΗΣΕΙΣ
Ο ΜΑΣΤΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ
Η εξωτερική μορφολογία του μαστού περιλαμβάνει την θηλή, την θηλαία άλω και τα αλωαία οζίδια.
Η ΘΗΛΗ
Η θηλή αποτελεί έπαρμα του δέρματος του μαστού που βρίσκεται λίγο πιο κάτω και έξω από το μέσο του μαστού. Στην κορυφή της υπάρχουν 15-20 στόμια όπου καταλήγουν οι γαλακτοφόροι πόροι. Το ύψος της θηλής είναι περίπου 1-1,5 cm και αυξάνει κατά την γαλουχία (θηλασμός). Το καστανέρυθρο χρώμα της θηλής οφείλεται στην άφθονη παρουσία μελανίνης ουσίας. Η θηλαία άλως αποτελεί υποστρόγγυλη και ελαφρά επηρμένη περιοχή γύρω από την θηλή με διάμετρο 1,5-6 cm. Στην επιφάνεια της θηλαίας άλω υπάρχουν μικρά επάρματα, τα θηλαία οζίδια τα οποία έχουν ως υπόθεμα τους αλωαίους αδένες. Οι αλωαίοι αδένες είναι κυρίως οσμηγόνοι, αλλά και σμηγματογόνοι και υποτυπώδεις γαλακτικοί αδένες.
Ο ΜΑΣΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ
Εσωτερικά ο μαστός αποτελείται από τον μαστικό ή μαζικό αδένα και το περιμαστικό λίπος. Το περιμαστικό λίπος είναι συνέχεια του υποδόριου λίπους το οποίο όμως είναι αφθονότερο στην πρόσθια περιοχή του μαστού, ανάμεσα στο δέρμα και τον μαστικό αδένα.
Ο ΜΑΣΤΙΚΟΣ ΑΔΕΝΑΣ
Ο μαστικός αδένας σε γυναίκα μη κυοφορούσα βρίσκεται πίσω από την θηλαία άλω και μόλις που υπερβαίνει τα όριά της. Ο μαστικός αδένας αποτελείται από τους λοβούς όπου παράγεται το γάλα και τους γαλακτοφόρους πόρους που μεταφέρουν το γάλα στους γαλακτοφόρους κόλπους. Οι γαλακτοφόροι κόλποι είναι ανευρύσματα των πόρων τα οποία λειτουργούν ως αποθήκη του γάλακτος , το οποίο και απελευθερώνουν μετά από πίεση της θηλής από το βρέφος.
Το στρώμα αποτελείται κυρίως από πυκνό ινώδη και συνδετικό ιστό αναμεμειγμένο με λιπώδη ιστό.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο αδενικός ιστός υπόκειται σε αλλαγές που σχετίζονται με τις ορμονικές μεταβολές του καταμήνιου κύκλου.
Συχνότητα εντόπισης των βλαβών
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι διηθητικές αλλοιώσεις εμφανίζονται στο επιθήλιο των λοβών και των πόρων και περιλαμβάνουν: υπερπλασία, άτυπη υπερπλασία, in situ καρκίνωμα και διηθητικό καρκίνωμα.
Ποσοστό από 85% έως και 90% των περιπτώσεων διηθητικών καρκινωμάτων είναι πορογενή καρκινώματα.
Από θεραπευτική άποψη, ο καρκίνος μαστού μπορεί να ταξινομηθεί σε: μη διηθητικό καρκίνωμα- καρκίνωμα με τοπική-περιοχική διήθησα με πιθανότητα να εξαιρεθεί με εκτομή ή όχι και υποτροπίαζαν ή μεταστατικό καρκίνωμα.
Υπερηχογραφική εξέταση
Όταν ανευρίσκεται ψηλαφητή μάζα στο μαστό, τα βήματα που 8α ακολουθηθούν θα πρέπει να προσαρμόζονται στην ηλικία της ασθενούς, στα ευρήματα από την εξέταση κατά συστήματα και χους παράγοντες κινδύνου, Η αρχική αξιολόγηση στις γυναίκες κάτω των 30 ετών θα πρέπει να περιλαμβάνει υπερηχογραφικό έλεγχο μαστών ή τεχνικές βιοψίας δια αναρρόφησης• σε περίπτωση ύποπτης μάζας, συνίσταται η μαστογραφία πριν την πραγματοποίηση βιοψίας ή αναρρόφησης δια βελόνης. Στις γυναίκες άνω των 30 ετών συνιστάται μαστογραφία για την αξιολόγηση αμφότερων των μαστών- ο υπερηχογραφίας έλεγχος ενδέχεται να βοηθήσει στη διάκριση μεταξύ συμπαγών και κυστικών μαζών. Η βιοψία με αναρρόφηση δια λεπτής βελόνης είναι επίσης μία από τις σημαντικές διαδικασίες στην αρχική αξιολόγηση ψηλαφητής μάζας στο μαστό.
Μαστογράφος
Βιοψία μαστού χωρίς χειρουργείο
Η κλινική μας εφαρμόζει εδώ και ένα χρόνο την πρωτοποριακή μέθοδο της στερεοτακτικής βιοψίας με συσκευή τύπου μαμμοτόμου. Με τη μέθοδο αυτή μπορούμε να πάρουμε ένα μικρό κομάτι μαστού και να το εξετάσουμε στο μικροσκόπιο, βάζοντας έτσι αναίμακτα διάγνωση σε κάποιες παθήσεις του μαστού. Η διαγνωστική αυτή μέθοδος αποτελεί την αιχμή του δόρατος στη σύγχρονη μαστολογία διεθνώς και η ομάδα μας έχει την τιμή να είναι η πρώτη στον ιδιωτικό τομέα που την εφαρμόζει.
Γενικές πτυχές
Στον καρκίνο του μαστού, η θεραπεία εκλογής εξαρτάται από έναν αριθμό παραγόντων: τα κλινικά και ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά του πρωτοπαθούς όγκου και του μασχαλιαίου λεμφαδένα, την παρουσία υποδοχέων ορμονών, το επίπεδο της έκφρασης του ΗΕR2/neu γονιδίου, την ύπαρξη μεταστάσεων, τη σχετιζόμενη συνοσηρότητα, την ηλικία της ασθενούς και την παρουσία ή απουσία εμμηνόπαυσης.Η θεραπεία περιλαμβάνει τοπική αντιμετώπιση της νόσου με χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία ή αμφότερα.
Επί μεταστάσεως, οι ενδείξεις περιλαμβάνουν τη χημειοθεραπεία, την ορμονοθεραπεία, τη βιολογική θεραπεία ή συνδυασμό όλων αυτών των στρατηγικών.
Παρόλο που η τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή υπήρξε η συνήθης αντιμετώπιση στον καρκίνο του μαστού για δεκαετίες, κι ακόμη ενδείκνυται σε ορισμένες περιπτώσεις, η συντηρητική αγωγή έχει γίνει η μέθοδος εκλογής για πολλούς ασθενείς.
Αυτή αποτελείται από την εκτομή του πρωτοπαθούς όγκου με το γειτονικό μαστικό ιστό, συχνά ακολουθούμενη από ακτινοθεραπεία.
Αυτού του είδους η χειρουργική επέμβαση είναι επίσης ευρέως γνωστή ως εξαίρεση όγκου ή τμηματική ή μερική τμηματική μαστεκτομή.
ΛΕΜΦΑΔΕΝΑΣ ΦΡΟΥΡΟΣ
ΛΕΜΦΑΔΕΝΑΣ ΦΡΟΥΡΟΣ
Κάθε χρόνο στη χώρα μας περί τις 4.000 γυναίκες πλήττονται από Καρκίνο του Μαστού, που αποτελεί το συχνότερο κακοήθη όγκο του γυναικείου πληθυσμού. Η καθιέρωση προληπτικών ελέγχων με κλινική εξέταση του στήθους και μαστογραφία, έχει αποτέλεσμα την έγκαιρη διάγνωσή του σε ‘πρώϊμο’ στάδιο, με άριστη πρόγνωση για την ασθενή, επιτρέποντας επιπλέον και τη διατήρηση του μαστού.
Για την εφαρμογή της θεραπείας, εκτός από την αφαίρεση του όγκου, είναι απαραίτητη και η αφαίρεση των αδένων της μασχάλης με σκοπό να διαπιστωθεί η πιθανή ύπαρξη καρκίνου στους λεμφαδένες. Η εγχείρηση αυτή - λεμφαδενικός καθαρισμός - αποτελεί τις περισσότερες φορές προγνωστικό και όχι θεραπευτικό χειρισμό, που έχει όμως σε κάποιο ποσοστό ανεπιθύμητες επιπτώσεις, όπως αιμωδία και αδυναμία του άκρου, δυσκαμψία του ώμου και μερικές φορές λεμφοίδημα.
Η πιθανότητα διήθησης των μασχαλιαίων λεμφαδένων αυξάνει αναλογικά με το μέγεθος του όγκου. Η εφαρμογή όμως των προγραμμάτων προληπτικού ελέγχου, οδηγεί όλο και συχνότερα στη διάγνωση καρκίνων του μαστού με μικρό μέγεθος και επομένως με μικρότερη πιθανότητα να εμφανίζουν διηθημένους λεμφαδένες. Έτσι, ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών, υποβάλλεται σε αφαίρεση των λεμφαδένων μόνον για να επιβεβαιωθεί ότι δεν έχουν μετάσταση.
Τα τελευταία χρόνια, γίνεται προσπάθεια για την εύρεση μεθόδων προσδιορισμού της παρουσίας ή όχι μεταστάσεων στους μασχαλιαίους λεμφαδένες χωρίς να είναι αναγκαία η χειρουργική τους εξαίρεση, ώστε να αποφευχθούν οι επιπλοκές μίας πιθανόν μη απαραίτητης επέμβασης. Η εφαρμογή της τεχνικής του λεμφαδένα φρουρού δίνει λύση σε ένα μεγάλο αριθμό αυτών των περιπτώσεων.
Λεμφαδένας φρουρός θεωρείται ο πρώτος λεμφαδένας - σταθμός μετάστασης στον οποίο αποχετεύει η περιοχή του καρκίνου και ο οποίος πρώτος από τους άλλους μσχαλιαίους λεμφαδένες θα δεχθεί τη μετάσταση καρκινικών κυττάρων. Εφ’ όσον είναι ‘αρνητικός’, προσδιορίζει με πιθανότητα που φτάνει το 96-97% ότι και οι υπόλοιποι λεμφαδένες είναι επίσης καθαροί από καρκινικά κύτταρα και δεν χρειάζεται η αφαίρεσή τους.
Σύμφωνα με τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα, χρησιμοποιούμε τον συνδυασμό τριών μεθόδων:
1. Απεικόνιση του λεμφαδένα με ραδιοϊσότοπο: αυτό γίνεται μια μέρα πριν την χειρουργική επέμβαση, στο τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής. Κάνουμε μια ένεση στο μαστό, με μια μικρή ποσότητα ραδιοϊσοτόπου. Το φάρμακο αυτό μεταφέρεται από τα λεμφαγγεία και δεσμεύεται στον λεμφαδένα φρουρό. Με τη βοήθεια του σπινθηρογραφήματος εντοπίζουμε αυτόν τον λεμφαδένα και επισημαίνουμε τη θέση του. Το ραδιενεργό αυτό υλικό είναι απόλυτα ασφαλές για εσάς και τους οικείους σας.
2. Σήμανση με χρωστική ουσία: στο χειρουργείο, αφού γίνει γενική αναισθησία, ενίουμε μια μικρή ποσότητα από ειδική μπλε χρωστική στο μαστό. Το μπλε αυτό υγρό μεταφέρεται με τα λεμφαγγεία και καταλήγει στον λεμφαδένα φρουρό, τον οποίο βάφει μπλε. Έτσι, διευκολύνεται ο εντοπισμός του κατά την χειρουργική του αφαίρεση. Η χρωστική αυτή απορροφάται από τον οργανισμό και αποβάλλεται με τα ούρα. Στο δέρμα σας μπορεί να μείνει μια μικρή μπλε απόχρωση που εξαφανίζεται σιγά- σιγά σε μερικές εβδομάδες.
3. Εντοπισμός με συσκευή ανίχνευσης: με έναν ειδικό ευαίσθητο ανιχνευτή εντοπίζουμε τον λεμφαδένα φρουρό ο οποίος έχει εγκλωβίσει το ραδιοφάρμακο. Έτσι, είμαστε σίγουροι ότι κάνουμε βιοψία στον σωστό λεμφαδένα.
Οι λεμφαδένες είναι κάποια μικρά οργανίδια που φιλτράρουν τη λέμφο, το υγρό που μεταφέρει τα προϊόντα του μεταβολισμού όλων των οργάνων. Το σημαντικότερο όμως έργο τους είναι ότι συμμετέχουν στην άμυνα του οργανισμού όταν αυτός αντιμετωπίζει κινδύνους όπως η μόλυνση ή η εξάπλωση ενός όγκου.
Όταν υπάρχει ένας όγκος στο μαστό, ο πρώτος λεμφαδένας της μασχάλης που δέχεται τη λέμφο της περιοχής μπορεί να γίνει δέκτης καρκινικών κυττάρων. Ο λεμφαδένας αυτός, επειδή είναι ο πρώτος, λέγεται «λεμφαδένας φρουρός».
Κατά τη βιοψία αφαιρούμε τον λεμφαδένα αυτό και τον εξετάζουμε παθολογοανατομικά, ώστε να δούμε αν περιέχει καρκινικά κύτταρα ή όχι.
Γιατί είναι σημαντικό να ξέρουμε αν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα στον λεμφαδένα φρουρό;
Η παρουσία καρκινικών κυττάρων στον λεμφαδένα είναι μια ένδειξη πως ο συγκεκριμένος όγκος έχει αυξημένο κίνδυνο να μεταφερθεί και στους άλλους λεμφαδένες. Είναι σημαντικό να το γνωρίζουμε αυτό για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε καλύτερα τη θεραπεία σας.
Πόσο γρήγορα βγαίνουν τα αποτελέσματα της βιοψίας;
Μόλις αφαιρεθεί ο λεμφαδένας εξετάζεται με μικροσκόπιο από τον ιατρό- παθολογοανατόμο. Γίνεται ταχεία ιστολογική και κυτταρολογική εκτίμησή του η οποία στο 80% αποκαλύπτει την ύπαρξη κυττάρων του όγκου. Σε αυτές τις περιπτώσεις προχωρούμε αμέσως σε πλήρη χειρουργικό καθαρισμό της μασχάλης. Στη συνέχεια γίνεται πλήρης ιστολογική εκτίμηση η οποία απαιτεί 10-14 ημέρες. Στο μικρό αυτό ποσοστό που η ταχεία βιοψία δεν αποδίδει, πιθανόν θα χρειαστεί να τροποποιήσουμε τη θεραπεία ή να προχωρήσουμε σε χειρουργικό καθαρισμό μασχάλης σε δεύτερο χρόνο.
Έχει σημασία το αποτέλεσμα της βιοψίας για το αν θα κάνω πλήρη ή μερική μαστεκτομή;
Όχι. Το αποτέλεσμα της βιοψία καθορίζει μόνο τον χειρουργικό καθαρισμό της μασχάλης ή όχι, αλλά όχι την επέμβαση στο μαστό.
Είναι το ραδιοϊσότοπο επιβλαβές;
Η δόση της ακτινοβολίας που λαμβάνετε είναι ελάχιστη, ίση με μιας μαστογραφίας και πολύ μικρότερη μιας αξονικής τομογραφίας.
Μπορεί η βιοψία να είναι ανεπιτυχής;
Σε λιγότερο από το 5% των περιπτώσεων μπορεί να μην είναι δυνατή η αναγνώριση του λεμφαδένα φρουρού. Αν συμβεί αυτό θα πρέπει να προχωρήσουμε σε πλήρη χειρουργικό καθαρισμό της μασχάλης.
Ποιο είναι τα πλεονεκτήματα της βιοψίας του λεμφαδένα φρουρού;
Είναι μια πολύ αξιόπιστη μέθοδος για να καθοριστεί το στάδιο της νόσου. Είναι μια πολύ μικρότερη επέμβαση σε σχέση με τον χειρουργικό καθαρισμό των λεμφαδένων της μασχάλης, οπότε έχουμε μικρότερη ουλή, λιγότερο πόνο, καλύτερη και ταχύτερη επούλωση και αποφεύγουμε τις δυσάρεστες επιπλοκές.
Ποια είναι τα μειονεκτήματα της βιοψίας του Λεμφαδένα φρουρού;
Σε ποσοστό μικρότερο από 5%, μπορεί η μέθοδος να αποδειχθεί επισφαλής. Αυτό σημαίνει ότι σε έναν ελάχιστο αριθμό περιπτώσεων μπορεί ενώ η βιοψία του λεμφαδένα να είναι αρνητική, να υπάρχουν κάποιες μικρές εστίες σε άλλους λεμφαδένες.
Η μπλε χρωστική μπορεί να μείνει για λίγες εβδομάδες στο δέρμα του μαστού, αλλά τελικά απορροφάται από μόνη της.
Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις αλλεργίας (λιγότερο από 1%) στην μπλε χρωστική, αλλά αυτές αντιμετωπίζονται άμεσα και αποτελεσματικά κατά τη διάρκεια του χειρουργείου.
Πόσο ασφαλής είναι η διαδικασία;
Η ομάδα του Γρηγόρη Ξεπαπαδάκη ακολουθεί τα πρωτόκολλα του Κολεγίου Χειρουργών της Αγγλίας (Royal College of Surgeons of England), και βρίσκεται υπό την εποπτεία του για την σωστή τήρηση και διεκπεραίωση της διαδικασίας. Επιπλέον, σε σύντομο χρονικό διάστημα, η Κλινική μας θα αποτελεί το ελεγκτικό και εκπαιδευτικό κέντρο του Κολεγίου Χειρουργών της Αγγλίας για όλη την Ελλάδα.
Τι θα γίνει αν ο λεμφαδένας φρουρός έχει επηρεαστεί από τον όγκο;
Θα χρειαστεί να προχωρήσουμε σε πλήρη χειρουργικό καθαρισμό της μασχάλης ή σε ακτινοθεραπεία της.
Τι θα γίνει αν αρνηθώ την βιοψία λεμφαδένα φρουρού;
Η απόφαση για τη διενέργεια της βιοψίας ή όχι είναι αποκλειστικά δική σας. Ωστόσο, η ομάδα μας είναι δίπλα σας για να σας συμβουλέψει εξατομικευμένα και για να προσφέρει καθοδήγηση στις ανησυχίες σας.